Wiet en Alzheimer: alles wat je weten moet

Wereldwijd kampen meer dan 55 miljoen mensen met een vorm van dementie en elk jaar komen daar zo'n tien miljoen nieuwe diagnoses bij. De ziekte van Alzheimer is een aandoening die dementie veroorzaakt, en een zeer slopende ziekte. Niet alleen voor de patiënt, maar ook voor de familie, die moet toekijken hoe de persoon die ze kennen langzaam voor hun ogen wegkwijnt.

De meeste mensen hebben wel van de ziekte van Alzheimer gehoord. Toch is de oorzaak nog altijd een mysterie. In dit artikel bespreken we wat wetenschappers zeggen over de aandoening en of cannabis enig nut heeft voor patiënten.

Wat is de ziekte van Alzheimer?

Alzheimer treft meestal 65-plussers, hoewel het ook bij jongere mensen kan voorkomen. Naar schatting krijgt één op de veertien mensen boven de 65 jaar ermee te maken en één op de zes mensen boven de tachtig. De exacte oorzaken van de ziekte van Alzheimer worden nog steeds niet volledig begrepen. Maar er zijn wel een aantal factoren die op een verhoogde kans wijzen. Deze zijn:

• Familiegeschiedenis van de ziekte van Alzheimer
• Gevorderde leeftijd
• Bepaalde lifestyle en aandoeningen die met hart- en vaatziekten worden geassocieerd
• Onbehandelde psychische problemen, zoals depressie

Ziekte van Alzheimer versus dementie: wat is het verschil?

De ziekte van Alzheimer is een aandoening die dementie veroorzaakt, terwijl dementie de overkoepelende term is voor een algemene afname van mentale vermogens. Deze afname is vaak ernstig genoeg om de kwaliteit van leven van de patiënt aanzienlijk te beïnvloeden.

Dementie kan dus het gevolg van de ziekte van Alzheimer zijn, maar ook van andere soortgelijke aandoeningen en verwondingen die de hersenen direct of indirect beïnvloeden. Dit alles leidt tot een gestage afname van de cognitieve functies.

Laten we eens kijken naar wat mogelijke oorzaken van de ziekte van Alzheimer.

Wat veroorzaakt de ziekte van Alzheimer?

Je hersenen bestaan uit miljarden neuronen (zenuwcellen). Deze verwerken en delen informatie, en sturen berichten via elektrische en chemische signalen. Alzheimer blokkeert dit berichtensysteem op neuronaal niveau, wat resulteert in een verlies van de celfunctie en celdood.

Naar verluidt, wordt de ziekte van Alzheimer mogelijk veroorzaakt door een abnormale ophoping van eiwitten in en rond de hersencellen. Dit veroorzaakt vervolgens een afname in neurotransmitters die zich met het sturen van signalen tussen neuronen bezighouden.

Het is echter niet duidelijk waarom dit gebeurt of wat de oorzaak ervan is. Wetenschappers weten wel dat dit optreedt lang voordat er symptomen verschijnen. Mettertijd zullen aangedane delen van de hersenen krimpen. Het gebied dat verantwoordelijk is voor het geheugen wordt gewoonlijk als eerste aangetast.

Dus, heeft de wietplant het potentieel om impact te hebben op de symptomen van de ziekte van Alzheimer? En waarom is deze plant met haar verbindingen eigenlijk een interessant onderwerp voor wetenschappelijk onderzoek? Laten we daar snel eens induiken!

Wat is de invloed van wiet op de hersenen?

De mogelijke link tussen wiet en Alzheimer komt voornamelijk neer op het effect van de plant op de hersenen. Om te beginnen, hebben verbindingen uit de wietplant een interactie met het lichamelijke endocannabinoïde systeem (ECS). Dit web van receptoren zit door je hele lichaam en benut endogene cannabinoïden (natuurlijk voorkomende cannabinoïden) om allerlei lichaamsfuncties te reguleren.

Er bestaan twee hoofdtypen cannabinoïdereceptoren, namelijk CB1 en CB2. CB1-receptoren zitten voornamelijk op zenuwcellen in je hersenen en ruggenmerg. CB2-receptoren treffen we echter vooral in het immuunsysteem aan.

Studies suggereren dat cannabinoïden als THC zich aan deze receptoren binden bij het roken, vapen of eten van wiet. Dit verandert vervolgens de manier van afgifte van neurochemicaliën in de hersenen, evenals de manier waarop hersencellen informatie delen. En dit is precies de reden waarom wiet een mogelijke impact op de ziekte van Alzheimer heeft.

Wiet en de ziekte van Alzheimer

Over de langetermijneffecten van wiet op de hersenen moeten we nog heel veel leren. In een aantal klinische proeven is in ieder geval geprobeerd te achterhalen wat de impact van cannabinoïden op gedragssymptomen is bij mensen met dementie, en dan vooral onrust en agressie. Interessant genoeg, stelt een van de hoogwaardigste onderzoeken^[1] naar dit onderwerp dat het gecombineerd toedienen van THC en CBD "nuttiger" kan zijn dan het gebruik van deze cannabinoïden op zich.

Ook de Alzheimer's Drug Discovery Foundation^[2] heeft een rapport gepubliceerd. Hierin richt men zich op Nabilone, een synthetische versie van THC, vanwege de mogelijke effecten ervan op de gedragssymptomen van Alzheimer. Het rapport verwijst naar verschillende relevante studies en probeert vast te stellen of Nabilone, in vergelijking met een placebo, de onrust kan verminderen die met de ziekte van Alzheimer geassocieerd wordt. De data lijken veelbelovend, zeker vergeleken met ander medisch onderzoek naar wiet. Toch zijn er uitgebreidere studies nodig voordat we met zekerheid kunnen zeggen of wiet kan helpen bij het behandelen van de gedragsproblemen die met Alzheimer gepaard gaan.

Is het gebruik van THC bij Alzheimer goed of slecht?

Gezien het psychotrope karakter van THC, kun je je afvragen of langdurig gebruik ervan een negatieve impact op het ouder wordende brein heeft. Op dit moment is er niet voldoende bewijs om te stellen dat THC 'goed' of 'slecht' voor de hersenen is. De discussie ligt ook veel genuanceerder dan dat. Zo spelen de dosering en gebruiksfrequentie een aanzienlijke rol. Hetzelfde geldt voor je leeftijd en mogelijke aanleg voor mentale problemen.

Interessant is dat THC mogelijk een positief effect op het ouder wordende brein kan hebben. Zo werden in een studie uit 2017^[3] chronische lage doseringen THC toegediend aan ouder wordende muizen, in de hoop leeftijdsgerelateerde mentale achteruitgang te verminderen. Het onderzoek is nog voorlopig, maar deze en andere studies maken wel de weg vrij voor uitgebreidere onderzoeken naar het effect van THC op neurodegeneratie bij mensen, of dit nu positief of negatief blijkt te zijn.

CBD en de ziekte van Alzheimer

Naar de link tussen CBD en Alzheimer is aanzienlijk minder onderzoek gedaan. In een vroege analyse^[4] is echter wel geprobeerd te achterhalen of de stof neurobeschermende eigenschappen heeft.

Neuroprotectieve stoffen beschermen neuronen in feite tegen afbraak. Mogelijk helpen ze dus het ontstaan en de voortgang van bepaalde aandoeningen tegen te gaan, waaronder de ziekte van Alzheimer. Of CBD een rol speelt op het gebied van neuroprotectie, en welke, is echter nog onbekend. Toch is het de moeite waard dit uit te zoeken.

CBD én THC bij Alzheimer

Zoals vermeld, suggereert onderzoek uit 2019 naar wiet en Alzheimer dat het gecombineerd gebruik van CBD en THC meer impact kan hebben dan de stoffen op zich. Dit ondersteunt een theorie die bekendstaat als het 'entourage effect'. Deze theorie stelt dat verbindingen uit de wietplant in synergie werken als je ze combineert.

Deze studie is echter niet de enige die op een gunstige relatie tussen THC en CBD wijst. Zo bevat het medicijn Sativex, dat is goedgekeurd voor de behandeling van MS-gerelateerde spasticiteit in het VK, beide cannabinoïden in een samenstelling van 1:1.

Hoe kun je wiet bij de ziekte van Alzheimer gebruiken?

Wiet is geen goedgekeurd middel voor de ziekte van Alzheimer of gerelateerde symptomen. Daarom kunnen we geen advies geven als je de plant voor dit doel wilt gebruiken. Hoe dan ook, in onderzoek wordt wiet meestal in de vorm van inhaleerbare damp of mondspray toegediend. Soms wordt ook voor orale of sublinguale toediening gekozen. Denk hierbij aan oliën of capsules.

Deze methoden zijn veiliger dan roken en bieden meer controle over de dosering. In veel gevallen is de wiet die in klinische omgevingen wordt gebruikt echter helemaal geen wiet. Wetenschappers gebruiken vaak synthetische cannabinoïden die lijken op de stoffen in de wietplant.

Heb je interesse in het gebruik van de wietplant voor holistische doeleinden? Overleg dan eerst met je huisarts, omdat hij of zij beter kan beoordelen of het voor jou geschikt is. Je dokter weet namelijk meer over je lifestyle, andere medicijnen en de verkrijgbaarheid van wiet.

De toekomst van wiet en de ziekte van Alzheimer

De huidige behandelingen voor Alzheimer zijn alleen effectief in de vroege stadia van de ziekte. We weten daarbij nog lang niet alles over de ziekte en daarom is het nog belangrijker om nieuwe behandelopties te onderzoeken.

De holistische mogelijkheden van wiet worden al duizenden jaren onderzocht. Maar wetenschappers richten zich nu pas op wat cannabinoïden voor mensen met Alzheimer kunnen doen.

Vaak wordt het gebruik van wiet met leer- en geheugenproblemen bij kwetsbare personen in verband gebracht. Recente ontdekkingen in Alzheimer-onderzoek met proefdieren wijzen daar echter niet op. Bovendien worden in studies met mensen inmiddels ook natuurlijke en synthetische cannabinoïden toegediend aan kleine groepen mensen met Alzheimer.

Gelukkig gaan dergelijke onderzoeken gestaag door. Momenteel zijn er veel klinische studies aan de gang of in afwachting van financiering. Hopelijk krijgen we hierdoor snel een antwoord op de vraag of wiet een rendabele optie voor Alzheimerpatiënten kan zijn.