Ierland heeft op diverse vlakken zijn stempel weten te drukken. Zo was William Brooke O'Shaughnessy een van de eerste Europese doktoren die de medicinale eigenschappen van cannabis bestudeerde. Hij ontdekte de cannabisplant en de lokale reputatie ervan voor het genezen van diverse aandoeningen bij zijn werk voor het Britse Rijk in India in de jaren 30 van de negentiende eeuw. De interesse die daaruit volgde, leidde tot het wijdverbreide gebruik van cannabis door heel Europa. In de 20e eeuw begon echter de internationale repressie ervan.
Ierland is momenteel een perfect voorbeeld van het falende verbod op cannabis. Cannabisgebruik is nog altijd wijdverspreid, ondanks de strenge criminalisering en escalerend bendegeweld. Ierland was een van de eerste naties met een wetenschappelijke interesse in cannabis. Staat het land nu op het punt zijn wiet wetgeving te veranderen?
CANNABISWETTEN IN IERLAND
Ierland staat bekend om zijn hardnekkige houding als het gaat om veranderingen. Het verbod op cannabis werd er in de jaren 30 geïntroduceerd. Daarmee voldeed het aan diverse internationale overeenkomsten. Tegen de jaren 70 begonnen veel landen zich af te vragen of zulke internationale verdragen tegen drugshandel wel cannabis moesten omvatten. Zo kwam Nederland bekend te staan om instructies aan de politie om coffeeshops te tolereren waar wiet werd verkocht. Hiermee werden cannabisgebruikers van de harddrugsmarkt gescheiden. Dit beleid bleek effectief en is nog altijd van kracht sinds de invoering ervan in 1976. Een jaar later werd in Ierland de Misuse of Drugs Act 1977 ingevoerd. Ook daarbij werd onderscheid gemaakt tussen cannabis en harddrugs.
Het juridisch onderscheid houdt echter in dat cannabisgebruik twee waarschuwingen behelst, waarna een volledige straf volgt. Je eerste overtreding van bezit kan je een boete van tot wel €1270 opleveren. Het tweede delict kan beboet worden met een bedrag tot €2540. Een derde strafbaar feit kan resulteren in een Klasse C boete. Ook kun je maximaal een jaar gevangenisstraf krijgen. Het kweken van je eigen cannabisplanten kan je ook een enorme boete opleveren. Bovendien kun je hiervoor tot wel 14 jaar gevangenisstraf krijgen. De kans om de criminalisering van cannabisgebruikers te stoppen, is daarbij ontglipt. Ierland heeft, net als veel andere landen, dan ook een zware prijs betaald voor de eigenwijze volharding van de War on Drugs.
DRUGS IN IERLAND
De politie in Ierland wordt overbelast door inbeslagnames van cannabis, waarover op regelmatige basis gepubliceerd wordt. Soms worden kweekpanden ontdekt. Daarbij zijn vaak arbeidsmigranten naar Ierland gesmokkeld door georganiseerde bendes. Ook zien we sinds 2010 een escalatie van moorden tussen straatbendes die drugs verhandelen. Dit decennium blijkt Ierland ook de grootste gebruiker van Europa te zijn van illegale psychoactieve drugs. Die eretitel kreeg het land voor zijn prestaties in het EU Drugs Market Report van 2016. Dat rapport stelt ook dat 25,3% van Ierse volwassenen minimaal één keer cannabis geprobeerd heeft. In een jaar was dat 10,3%.
Ondertussen verwoest een opiatencrisis gemeenschappen door heel Ierland. Het straatbeeld is vaak vervuild met afgedankte naalden van heroïnegebruikers. De toenemende mislukkingen van de War on Drugs hebben de Ierse overheid dan ook aan het denken gezet. Die is bezig met Dublin’s eerste centrum voor heroïnegebruik onder toezicht. Deze “harm reduction” maatregel wordt in veel landen al toegepast. Men heeft ook herhaaldelijk plannen geuit om het beleid van Portugal na te bootsen. Sinds de hervormingen in 2001 is het bezit van minder dan een tiendaagse hoeveelheid aan illegale drugs daar niet langer strafbaar. Een belangrijk argument voor het Portugese beleid? De gezondheidsvoordelen die erdoor zijn ontstaan. Ierland moet het echter nog implementeren. Wat wiet betreft, kan een veranderende publieke opinie richting geven aan de overheidsagenda.
MEDICINALE CANNABIS IN IERLAND
In december 2016 bleek uit een Irish Times/Ipsos opiniepeiling dat het maatschappelijk draagvlak voor voorgeschreven medicinale cannabis in Ierland maar liefst 81% betrof. Een peiling van Red C die een maand eerder werd gepubliceerd, liet zelfs een nog bredere steun zien van 92%. Het Ierse volk lijkt dan ook zeer open te staan voor het gebruik van cannabis in een begeleid medicinaal kader. Logisch voor de overheid dus om dit te introduceren. Zeker gezien alle potentiële medicinale voordelen van cannabis. Toch gaat de overheid hierbij traag en argwanend te werk.
De overheid zegt bezig te zijn met het inwinnen van deskundig advies over hoe men een medicinaal programma opzet. Een overheidsrapport, gepubliceerd door The Health Products Regulatory Authority, adviseert cannabis alleen bij ziekten met de hoogste klinische werkzaamheid. Volgens het onderzoek vallen hieronder epilepsie, chemotherapie en spasticiteit bij multiple sclerose. Of recepten voor andere aandoeningen ook worden toegestaan? Dat is momenteel aan de Minister van Volksgezondheid, Simon Harris. Hij moet medicinale cannabisvoorschriften op individuele basis goedkeuren. Voor veel Ieren is dat niet genoeg.
VERA TWOMEY
De overheid, onder leiding van de conservatieve partij Fine Gael, staat onder toenemende druk een oplossing voor de kwestie te vinden. Zo zijn diverse families campagnes gestart. Daarbij roepen ze om hervormingen van de huidige wetgeving. De meest spraakmakende zaak draait om Ava Barry, een jong meisje uit County Cork. De epileptische aanvallen die ze heeft vanwege haar Dravet syndroom, kunnen alleen met CBD-rijke cannabisolie effectief worden behandeld. CBD olie is legaal in Ierland, maar niet als er psychoactieve THC in zit. Ava’s moeder, Vera Twomey, heeft de overheid herhaaldelijk verzocht flexibeler te zijn wat betreft medicatie op basis van cannabis.
Twomey liep vanuit County Cork heel het land door, naar het Ierse parlementsgebouw Leinster House in Dublin. Daar kampeerde ze uit protest, ook al was ze zelf ziek. Nadat dit werd genegeerd, moest de familie uitwijken naar Nederland voor Ava’s medicijn. In november 2017 wees minister Harris hen eindelijk een licentie toe voor de medicatie. Twomey kreeg ook erkenning voor haar inzet bij de People of the Year Awards. Een ceremonie die werd bijgewoond door Leo Varadkar, de huidige premier of “Taoiseach" van Ierland.
Twomey gebruikte haar dankwoord om zich direct te richten tot de Taoiseach en het volk, met het verzoek om betere wetten. Ze ontving daarbij een staande ovatie.
De nationale omroep RTÉ liet echter maar een kort online fragment zien van haar toespraak. Dat leidde tot veel controverse en het volop verspreiden van de volledige speech via Ierse social media. Hierdoor staat Varadkar nog meer onder druk om hervormingen door te voeren. Daarbij is een aantal voorstellen geformuleerd en bij een ervan is de rechtbank nu aan zet.
MOGELIJKE VERANDERING VOOR MEDICINALE CANNABIS?
In de speech van Twomey wordt specifiek een wetsvoorstel benoemd waar het Ierse parlement momenteel over onderhandelt. Het gaat hier om de Cannabis for Medicinal Use Regulation bill (2016). Deze is ingediend door Gino Kenny. Hij is politicus en “Teachta Dála” voor het district Dublin Mid West. Dit voorstel legaliseert medicinale cannabis. Fine Gael was echter terughoudend. Zo zouden er mogelijk juridische gevolgen ontstaan. Fine Gael heeft momenteel geen meerderheid in het parlement, dat stemde voor verdere herziening van het voorstel. Toch is al meer dan een jaar geen vooruitgang geboekt met het wetsvoorstel.
MOGELIJKE VERANDERINGEN VOOR RECREATIEVE CANNABIS?
Een andere, kleine politieke partij heeft een nog ambitieuzer beleid voorgesteld in het weekend van Twomey’s speech. Het gaat hier om de Green Party. Deze bezet slechts twee zetels in het huidige parlement van 158 zetels. Ze hebben eerder in de regering gezeten en zouden mogelijk deel uit kunnen maken van een coalitie na toekomstige verkiezingen. Onderdeel van hun standpunten is dit document, waarin hun cannabisbeleid wordt omschreven. Een andere toevalligheid bij deze aankondiging: de Australische Green Party maakte gelijktijdig hun beleid om cannabis te legaliseren bekend.
De Ierse Green Party pleit voor een variant van het Nederlandse systeem, maar met licenties voor gereguleerde thuisteelt. Hiermee wordt namelijk vermeden dat georganiseerde misdaad in de hand wordt gewerkt bij de aanvoer van cannabis naar coffeeshops. Verder wordt het Nederlandse model grotendeels overgenomen, met coffeeshops uitsluitend voor volwassenen, waar de verkoop en het gebruik van wiet zijn toegestaan. Het zou daarbij niet langer strafbaar zijn om minder dan vijf gram cannabis te bezitten. Ook zou er via apotheken toegang tot medicijnen op basis van cannabis komen, vergelijkbaar met de recente hervormingen in Duitsland.
De Green Party-leider en voormalig minister Eamon Ryan stelt dat rechtsgebieden waar regulering van cannabis is geïntroduceerd positieve effecten hebben laten zien. Hij zegt dat het huidige systeem de “bendecultuur stimuleert” en dat het reguleren van wiet het beste zou zijn voor algehele harm reduction. De eerste reacties op dit nieuwe groene beleid waren verrassend positief. Volgens zelfselectieve steekproeven is het maatschappelijk draagvlak voor de nieuwe voorstellen 76% bij Newstalk en 91% bij de Irish Independent.
ALCOHOL IN IERLAND
Het hervormen van cannabiswetten lijkt populair in Ierland. Dat geldt met name voor medicinale cannabis, die zelfs van oudere en meer conservatieve groepen steun krijgt. Hoewel de maatschappelijke houding verandert, is er echter nog wel uitgesproken tegenstand wat betreft het tolereren van recreatieve wiet. Zo is decennialang misinformatie verspreid over cannabis, waardoor mensen bang zijn geworden dat de effecten vergelijkbaar met die van alcohol zijn. En Ierland kent gigantische problemen hiermee. Als Ier die niet drinkt, weet ik dat dit een schadelijk stereotype is. Ook is het elk weekend waarneembaar in Ierse steden. Wat voor legalisatie van cannabis zou pleiten, is de mogelijkheid voor een alternatieve sociale scene in Ierland.
Waar de toegang tot cannabis vrijer wordt, ontstaat een gemeenschap die is gebaseerd op verantwoord gebruik. Een relaxtere coffeeshopomgeving zou veel veiliger kunnen zijn dan de meer opgefokte sfeer in cafés, pubs en nachtclubs. Het contrast tussen stoned en dronken gedrag is zelfs belicht in de historische legalisatiecampagne van Colorado. Wat als cannabis het Ierse nachtleven niet zou verergeren, maar het juist blijkt te helpen tegen het Ierse alcoholprobleem? Het is zelfs mogelijk dat wiet verslavingen aan alcohol en andere middelen kan verlichten! Maar is er ook maar kans dat zoiets gaat gebeuren in Ierland?
IS IERLAND ER KLAAR VOOR?
Ierland is wat sociale kwesties betreft van oudsher een conservatief land. Het kent ook een politiek systeem waarbij de regering vaak bestaat uit een of twee conservatieve politieke partijen met vrijwel identiek beleid. In 2013 werd nog een wetsvoorstel van Teachta Dála Luke “Ming” Flanagan om cannabis te legaliseren weggestemd door het parlement met een vernietigende 111 tegen 8. Vanuit dat oogpunt lijkt het toestaan van recreatieve cannabis niet waarschijnlijk. Flanagan is sindsdien echter verkozen tot lid van het Europese Parlement. En Ierland lijkt nu meer dan ooit in staat tot snelle sociale veranderingen.
Het duurde tot 1993 voordat homoseksualiteit werd gedecriminaliseerd in Ierland. In 2015 keurden Ierse stemmers het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht goed in een historisch referendum. Heb ik al gezegd dat Taoiseach Varadkar homoseksueel is, maar dat nauwelijks ter sprake komt in Ierland? Sociale bewegingen zijn opgekomen om stigma’s, taboes en stilte te doorbreken. Er wordt dit jaar zelfs een referendum gehouden over het opheffen van het Ierse abortusverbod. Misschien dat de Ierse cannabisconsumenten nu ook hun verhalen gaan vertellen. Mogelijk is verandering wel dichterbij dan we denken.
