Kan wiet of CBD bij de ontwenningsverschijnselen van alcohol helpen?

Iedereen weet waarschijnlijk wel dat afkicken heftig is als je met drugs als heroïne of cocaïne stopt. Maar als het gaat om stoppen met alcohol, zien veel mensen de ontwenningsverschijnselen over het hoofd. In één keer stoppen met drinken, kan echter ernstige symptomen veroorzaken en zelfs resulteren in delirium tremens, een levensbedreigende aandoening. Kan wiet zware drinkers misschien helpen de fles te laten staan, en ontwenningssymptomen verzachten? Je leest het hieronder!

Wat is alcoholontwenning?

Alcoholontwenning ontstaat als een zware drinker abrupt stopt met drinken of de inname van alcohol aanzienlijk vermindert. Alcohol is een depressivum en verandert de neurochemische balans in de hersenen op twee manieren^[1].

Allereerst versterkt alcohol het effect van gamma-aminoboterzuur (GABA) op GABA-receptoren. GABA is de belangrijkste remmende neurotransmitter in de hersenen, en vermindert impulsen tussen neuronen. Een verhoogd niveau onderschrijft de ontspannende en angstverlichtende effecten van drinken. Daarnaast vermindert drank de neurale activiteit nog verder door glutamaat te remmen, de belangrijkste prikkelende neurotransmitter. Mettertijd veroorzaakt het voortdurende en frequente gebruik van alcohol adaptieve veranderingen^[2] in de balans tussen deze twee belangrijke neurotransmitters. Hieronder valt ook de downregulatie van de remming van GABA. Wanneer zware drinkers plotseling stoppen, liet dit tot een verhoogde afgifte van glutamaat. Als de concentratie glutamaat verhoogd is en er niet voldoende GABA is om dit te remmen, leidt dat tot hyperexcitatie en mogelijk tot zenuwbeschadiging^[3] en andere vervelende symptomen.

Alcoholontwenning vs. stoornis in alcoholgebruik vs. alcoholisme

Alcoholontwenning verwijst naar diverse symptomen die tot uiting komen als zware drinkers plotseling stoppen. Deze ontstaan vanwege chemische veranderingen in de hersenen. De symptomen variëren daarbij in ernst, van lichte angst tot toevallen.

Zowel een stoornis in alcoholgebruik, oftewel alcoholverslaving, als alcoholisme worden niet zozeer door symptomen gekenmerkt. Deze termen worden regelmatig door elkaar gebruikt en verwijzen naar alcoholproblematiek. Er bestaan echter wel verschillen tussen een stoornis in alcoholgebruik en alcoholisme. Een stoornis in alcoholgebruik is namelijk een klinische diagnose, gedefinieerd door de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders 5 (DSM-5). Om een diagnose te stellen, moeten artsen ten minste twee van de volgende elf criteria bij een patiënt vaststellen:

1. Je drinkt meer dan je van plan was.
2. Je bent niet in staat het alcoholgebruik te verminderen.
3. Je voelt je langdurig ziek door overmatig alcoholgebruik.
4. Je ervaart concentratieproblemen vanwege de hunkering naar alcohol.
5. Je ervaart problemen met je gezin of komt verantwoordelijkheden niet na.
6. Je blijft drinken, ondanks problemen met familie en vrienden.
7. Je doet minder vaak mee aan activiteiten die je eerder belangrijk vond.
8. Je belandt in gevaarlijke situaties door je alcoholgebruik.
9. Je blijft drinken, ondanks bestaande gezondheidsproblemen, zoals angst en depressie.
10. Je drinkt steeds meer alcohol vanwege een opgebouwde tolerantie.
11. Je hebt last van ontwenningsverschijnselen.

De arts diagnosticeert vervolgens de ernst van de stoornis op basis van het aantal gescoorde punten:

• Licht (2-3 symptomen aanwezig).
• Matig (4-5 symptomen aanwezig).
• Ernstig (6 of meer symptomen aanwezig).

Terwijl een stoornis in alcoholgebruik een klinische diagnose is, verwijst de niet-medische term 'alcoholisme' naar de afhankelijkheid van alcohol in algemene zin. Hierbij is dus geen sprake van een medische diagnose.

Tekenen van alcoholontwenning

De ontwenningsverschijnselen variëren in ernst. Na het stoppen met drinken, kan het daarbij zes uur tot enkele dagen duren voor ze optreden. De symptomen worden 2-3 dagen na onthouding vaak erger. Ze bestaan uit:

In ernstige gevallen kun je een delirium tremens krijgen, een levensbedreigende aandoening. Dit resulteert uit overactiviteit van het centrale zenuwstelsel en leidt tot de volgende symptomen:

Wiet en alcoholontwenning

Maar hoe past wiet in dit plaatje? Kan cannabis bij de ontwenningsverschijnselen van alcohol helpen? Of worden ze juist erger als je een joint rookt of vaporizer gebruikt? Er is in dit opzicht niet veel onderzoek gedaan, maar wel is de effectiviteit van verbindingen uit cannabis onderzocht als het om het verminderen van alcoholconsumptie en het verlichten van ontwenningsverschijnselen gaat. Daarbij lijkt de invloed van de plant op het afvuren van neurotransmitters een belangrijke rol te spelen. Maar om dat te begrijpen, gaan we eerst kort op het endocannabinoïde systeem (ECS) in.

Het ECS speelt een regulerende rol en helpt om andere fysiologische systemen in balans te houden. Het bestaat uit drie hoofdonderdelen: endocannabinoïden (signaalmoleculen), receptoren (CB1 en CB2) en enzymen die endocannabinoïden aanmaken en afbreken. Al deze componenten behoren ook tot een complexer systeem, bekend als het 'endocannabinoidome' (eCBome). In de hersenen vinden we componenten van het ECS op en in neuronen. Ze helpen daar om neurotransmitters te reguleren, waaronder GABA en glutamaat.

Net als andere neurotransmitters, waaronder dopamine en serotonine, kunnen endocannabinoïden anterograde bewegen. Dit betekent dat ze via de synaptische spleet de oversteek kunnen maken van presynaptische neuronen naar postsynaptische neuronen. Ze beschikken daarbij over een uniek vermogen waarmee ze inkomend verkeer naar postsynaptische neuronen kunnen controleren. Endocannabinoïden kunnen achteruit door de synaptische spleet bewegen, binden aan de CB1 receptor op presynaptische neuronen en de afgifte van zowel GABA als glutamaat remmen^[4].

Endocannabinoïden zijn verantwoordelijk voor homeostase (balans) in het centrale zenuwstelsel via de activatie van CB1-receptoren. Cannabinoïden uit de wietplant, waaronder THC, zijn ook in staat zich aan deze receptoren te verbinden en ze te activeren. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid om met bepaalde cannabinoïden de stijging in glutamaat, waardoor de symptomen van alcoholontwenning ontstaan, te verminderen. In 2016 is een onderzoek^[5] gedaan dat suggereert dat THC, de belangrijkste psychoactieve verbinding uit de wietplant, vanwege de interactie met CB1 de synaptische transmissie van glutamaat kan onderdrukken. In toekomstige studies zullen misschien ook andere cannabinoïden worden geïdentificeerd die glutamaat kunnen afremmen. En wellicht kan men dan ook bepalen of deze interactie kan helpen de ontwenningsverschijnselen van alcohol te verlichten.

Onthouding versus schadebeperking

We duiken zo direct in het onderzoek naar alcoholontwenning en specifieke cannabinoïden. Eerst is het belangrijk om het onderscheid tussen onthouding en schadebeperking te maken. Bij onthouding, de standaard binnen revalidatieprogramma's, moeten gebruikers het gebruik van alcohol volledig opgeven. Dit heeft talloze mensen geholpen om van hun verslaving af te komen, maar het werkt niet altijd. Sommigen behalen juist succes door een schadelijke stof als alcohol door iets minder gevaarlijks te vervangen.

In tegenstelling tot onthouding draait schadebeperking om het voorlichten van gebruikers over veiligere drugs. Het doel hiervan is drugsgebruikers te informeren over de veiligste manieren om bepaalde middelen te gebruiken, maar ook om de gebruikte hoeveelheid en de veroorzaakte schade te verminderen. Laten we een verslaving aan opiaten even als voorbeeld nemen. Sommige wetenschappers stellen dat artsen moeten overwegen cannabis voor te schrijven^[6] in plaats van deze verslavende pijnstiller. Dit kun je als een vorm van schadebeperking beschouwen.

THC en alcoholontwenning

Onderzoek naar THC en de ontwenningsverschijnselen van alcohol is maar beperkt. Een review^[7] uit 2014 beschouwt cannabis als een mogelijk alternatief voor alcohol. Men concludeert daarbij echter ook dat er grondigere proeven nodig zijn om de daadwerkelijke effectiviteit hiervan te bepalen. In deze review vermeldt men daarnaast dat wiet mogelijk een veiligere optie is dan de huidige vervangende middelen, waaronder benzodiazepinen en andere farmaceutische medicatie.

De mogelijkheden van THC bij alcoholontwenning zijn misschien nauwelijks onderzocht, maar de cannabinoïde is wel bij de symptomen ervan getest. Denk aan misselijkheid en slapeloosheid, maar ook bij ontstekingen.

CBD en alcoholontwenning

In tegenstelling tot THC is CBD geen agonist van de CB1 receptor. Daarom zul je hiermee geen psychotrope effecten ervaren. De molecule heeft echter wel impact op de activiteit van enzymen in het ECS en bindt zich aan verschillende receptoren van het eCBome. Maar wat houdt dit in als het om de ontwenningsverschijnselen van alcohol gaat?

CBD is beter onderzocht dan THC als het om de symptomen van alcoholontwenning gaat. Toch ontbreken ook hier proeven met mensen. Een review^[15] uit 2019 heeft de beschikbare data, inclusief preklinische diermodellen, geanalyseerd. Men richtte zich daarbij op de volgende uitkomsten:

• Neuroprotectieve effecten tegen de nadelige gevolgen van alcohol
• Naar alcohol verlangen door stress
• Zelftoediening van alcohol
• Door ontwenning veroorzaakte convulsies

In de review zijn ook studies met proefpersonen beoordeeld. Men merkt daarbij op dat CBD goed getolereerd wordt. Interessant genoeg, blijkt dat CBD direct impact^[16] heeft op de GABA-A receptor, een receptor die betrokken is bij anticonvulsieve en anxiolytische (anti-angst) effecten, en bovendien het doelwit is van medicijnen die worden gebruikt om de ontwenningsverschijnselen van het stoppen met alcohol te behandelen. Wetenschappers hebben echter ook ontdekt dat CBD zich aan een andere plaats op deze receptoren bindt.

Net als THC, bindt de endocannabinoïde anandamide zich ook aan CB1-receptoren om neurotransmissie te helpen reguleren. CBD concurreert^[17] met anandamide om vetzuurbindende eiwitten, en daarmee kan het helpen om het gehalte anandamide tijdelijk te verhogen en de afbraak ervan door het enzym vetzuuramidehydrolase (FAAH) te voorkomen.

Het gebruik van wiet en alcoholontwenning

Kan blowen bij de ontwenningsverschijnselen van alcohol helpen? Wetenschappers hebben nog geen antwoorden, maar dat weerhoudt mensen er niet van het kruid voor dit doel te gebruiken. Je kunt wiet daarbij op verschillende manieren benutten. Hopelijk zullen onderzoeken uiteindelijk aantonen wat de beste methode en dosering is als het om het verlichten van de ontwenningsverschijnselen gaat, maar in de tussentijd heb je de volgende opties:

🍃 Roken

Veel wietgebruikers kiezen ervoor wiettoppen te roken. Sommige toppen bevatten vooral THC, andere voornamelijk CBD en er bestaan ook soorten met gelijke hoeveelheden van beide. Als je wiet rookt, zullen de cannabinoïden via je longblaasjes razendsnel de bloedbaan betreden. Het effect komt daardoor snel op, maar aan het roken kleven ook diverse gezondheidsrisico's, vooral voor je luchtwegen.

💨 Vapen

Net als met roken, is het effect van vapen razendsnel merkbaar. Maar met een vaporizer verdamp je de wiet op een lagere temperatuur, zodat de cannabinoïden, terpenen en andere verbindingen vrijkomen zonder ze te verbranden. Mogelijk is dit minder gevaarlijk voor je gezondheid.

🍬 Edibles

Edibles, waaronder gummies, vallen onder de overkoepelende categorie van orale toediening. Als je voedsel met wiet eet, ondergaan de cannabinoïden het first-pass-metabolisme. Tijdens dit proces wordt de THC door de lever in een veel sterkere molecule omgezet. Daarom bieden edibles een intensere psychoactieve ervaring. Het duurt misschien langer voordat je de impact voelt, maar het effect houdt langer aan. Met orale toediening vermijd je alle risico's van het roken en vapen. Maar de cannabinoïden hebben in dit geval wel een relatief lage biologische beschikbaarheid en komen dus minder gauw in je bloedbaan terecht.

Wiet en alcohol combineren

Dit hele artikel draait om alcohol en wiet. Het zou dan ook niet volledig zijn als we niet bespreken of je drank en cannabis samen kunt gebruiken. Het is zeker mogelijk een joint te roken met een koud biertje ernaast, maar de situatie kan snel escaleren. Als je alcohol drinkt en blowt, zal dat het THC-gehalte in je bloedbaan razendsnel verhogen, wat in een sterker effect resulteert. Drink je te veel, dan kun je zelfs gedesoriënteerd raken en je ziek gaan voelen. Als je de twee echt wilt combineren, wees dan dus voorzichtig. En, heel belangrijk, ken je grenzen.

En hoe zit het met de combinatie CBD en alcohol? Nou, een hele tijd geleden, in 1979, is de interactie tussen CBD en alcohol^[20] met proefpersonen onderzocht. De auteurs van de studie beweren dat CBD het alcoholpercentage in het bloed verlaagt. Maar vergeleken met het gebruik van uitsluitend CBD, meldden de deelnemers ook dat hun motoriek minder werd en veranderingen in de waarneming van tijd ervoeren. Net als met THC is het advies hierbij dus ook om voorzichtig te werk te gaan. Neem niet te veel en beoordeel regelmatig hoe je je voelt.

Alcohol door wiet vervangen

Kan wiet helpen als je stopt met alcohol en ontwenningsverschijnselen ervaart? Is cannabis een effectief alternatief? Het antwoord op deze vragen moeten we je helaas schuldig blijven. We weten wel dat het ECS een belangrijke rol speelt bij het aanjagen van je zenuwstelsel, en dat verbindingen uit de wietplant in staat zijn een interactie met dit systeem aan te gaan. Daarbij bestaan er op dit moment niet veel behandelingen voor de symptomen van alcoholontwenning. Als je zwaar drinkt en daar abrupt mee stopt, staat je dan ook een heftige tijd te wachten. Conclusie: er zijn uitgebreide proeven met mensen nodig om te bepalen of wiet misschien kan helpen de alcoholconsumptie te verminderen, er volledig mee te stoppen of de ernst van ontwenningsverschijnselen te minimaliseren. De tijd zal het leren.