De Link Tussen Marihuana En Dopamine

Hoewel cannabis niet lichamelijk verslavend is, kunnen de effecten ervan toch in verband worden gebracht met een vorm van afhankelijkheid. Omdat het geen chemische verslavende stoffen bevat, krijg je van wiet echter geen vervelende afkickverschijnselen. Deze kun je wel krijgen van alcohol, tabak of illegale drugs. Toch kan cannabis een soort geestelijke afhankelijkheid bij gebruikers teweegbrengen. Vooral als er sprake is van langetermijngebruik. Gebruikers raken gewend aan het roken van wiet. En het is moeilijk dit te doorbreken als je gewend bent dagelijks te roken. Dit verschijnsel wordt veroorzaakt door de relatie die cannabis heeft met een chemisch stofje in onze hersenen. En dat stofje heet dopamine.

WAT IS DOPAMINE?

Dopamine is een neurotransmitter en speelt een rol bij het beloningssysteem in onze hersenen. Het reageert op aangename prikkels. Dopamine wordt afgegeven als we dingen doen die goed voor ons zijn, zoals eten, seks en slaap. Veel drugs richten zich op het verhogen van het dopamineniveau. Daarbij verschaft het ons zonder aanleiding gelukkige gevoelens. Het helpt ook onze stemming en emotionele reacties die anticipatie opwekken te reguleren voorafgaand aan iets waar we van genieten. Dit is de reden waarom je een lichte prestatietevredenheid ervaart wanneer je high bent. Je hersenen geloven daadwerkelijk dat je iets goeds voor jezelf hebt gedaan. (En op een bepaalde manier is dat ook zo.)

Een tekort aan dopamine kan echter ernstig, zo niet gevaarlijker zijn. Dit wordt in verband gebracht met mensen die graag risico's nemen. Ook wel "adrenaline junkies" genoemd. Mensen gaan dan op zoek naar dopamine omdat ze te weinig krijgen. Dit kan gevaarlijk zijn om verschillende redenen. Zo ben je meer geneigd jezelf bloot te stellen aan linke activiteiten. Een ander gevaar van een laag dopamineniveau is dat het kan leiden tot de ziekte van Parkinson. De ziekte heeft ook weer tot gevolg dat de neuronen die dopamine aanmaken, afnemen. Kortom, of de ziekte de afname nu veroorzaakt of dat de afname de ziekte tot gevolg heeft, het resultaat is helaas hetzelfde.

HOE WERKT HET SAMEN MET CANNABIS?

Net als andere verdovende middelen verhoogt cannabis op de korte termijn het dopamineniveau in de hersenen. Dat gebeurt indirect. Cannabis doet dit niet expres. De THC bindt zich hierbij aan de CB1 en CB2 receptoren in de hersenen. Dopamine neuronen hebben geen cannabinoïde-receptoren. Daarom kunnen cannabinoïden ze niet direct beïnvloeden. Wat het interessant maakt, is dat GABA neuronen aangewend worden om de dopamine neuronen in het beloningssysteem te beperken. Maar deze GABA neuronen hebben wel cannabinoïde-receptoren die ze op hun beurt remmen. En net als in de wiskunde resulteert een vermenigvuldiging van twee negatieve getallen in een positief getal. Door te remmen wat de dopamine neuronen remt, verhogen cannabinoïden indirect het dopamineniveau in de hersenen.

Deze functie wordt ook al vervuld door de lichaamseigen cannabinoïden in ons lichaam. En dat is de reden waarom een tekort aan deze chemische verbindingen gevaarlijk kan zijn. Zo kan het tot symptomen van depressies en angsten leiden. In een paper^[1] uit 2013 kun je lezen dat muizen die geboren zijn zonder cannabinoïde-receptoren ongeveer 30% minder in een looprad rondrennen dan muizen met een normale hersenfunctie. (Ze schijnen het geluk van muizen te kunnen meten aan de hand van de tijd die ze in een looprad doorbrengen. Vraag ons niet waarom.) De onderzoekers zijn tot de conclusie gekomen dat het endocannabinoïde systeem verantwoordelijk is voor het vrijkomen van dopamine tijdens activiteiten.

KORTE- EN LANGETERMIJNEFFECTEN OP DE HERSENEN

Het lijkt erop dat we ons niet kunnen beroepen op een relatie tussen cannabis en dopamine. THC heeft een ander effect op dopamine dan CBD. Wat we hierboven hebben geschreven, gaat over THC. CBD werkt niet samen met de CB1 en CB2 receptoren. Daarom is het onmogelijk dat het tot dezelfde effecten leidt. Er is in 1997 een onderzoek^[2] verricht dat tot een overeenkomstige conclusie is gekomen.

In een paper^[3] uit 2016 valt te lezen: "Het direct toedienen van THC veroorzaakt een verhoogde afgifte van dopamine en bevordert de activiteit van de neuronen, terwijl het langetermijngebruik in verband wordt gebracht met het ongevoelig maken van het dopaminesysteem." Dat is eenvoudig te begrijpen. Voordat ons lichaam er aan gewend raakt, ervaren we een toename van dopamine. Wanneer het lijf zich als het ware realiseert dat het altijd door externe cannabinoïden gevoed wordt, vertraagt de eigen productie van ons lichaam. Dit is met de meeste substanties en hun effect op ons lijf het geval.

Wat interessant is aan cannabis wanneer je het met andere substanties vergelijkt, is wat er gebeurt als je met het gebruik ervan stopt. Zo heeft The Department of Psychiatry van het New York State Psychiatric Institute de hersenen van voormalige cannabisgebruikers vergeleken^[4] met die van een controlegroep bestaande uit niet-gebruikers. De resultaten zijn verrassend. Na een bepaalde tijd bleken de dopamine-receptoren in het beloningssysteem van de hersenen namelijk weer normaal te zijn. Er kon geen verschil gezien worden met die van de controlegroep.

DE TOEKOMST ZAL HET UITWIJZEN

Helaas is er niet veel informatie te vinden om tot een sluitende conclusie te kunnen komen, maar er wordt verder onderzoek verwacht. Veel info is nog gebaseerd op klinische dierproeven. En die kennen veel beperkingen als het op daadwerkelijke toepassingen aankomt. Van mensen wordt echter ook verondersteld^[5] dat ze een genetische component hebben die deze relatie tussen de cannabisplant en dopamine beïnvloedt.

Hopelijk kunnen we dankzij de huidige mondiale legaliseringsrevolutie nog meer onderzoek over dit verband tegemoetzien. En dan met name over de relatie met verschillende cannabinoïden.