Legalisatie van wiet in Duitsland: alles wat je moet weten

Als je in Duitsland woont, is de kans groot dat je vrolijk gestemd bent. De overheid heeft namelijk grote veranderingen op het vlak van cannabiswetgeving aangekondigd. Deze wettelijke hervormingen moeten de oprichting van cannabis social clubs, thuiskweek en een nieuwe, bloeiende agrarische sector mogelijk maken.

Is wiet legaal in Duitsland?

De afgelopen decennia is Duitsland bekend komen te staan als een van de progressiefste landen van Europa als het om wiet gaat. In lijn daarmee ontketende de Duitse overheid begin 2023 een ware gekte, toen het een plan^[1] presenteerde om recreatieve cannabis voor volwassenen te legaliseren. Deze wetswijziging onder leiding van de Duitse gezondheidsminister Karl Lauterbach heeft als doel om wiet via shops en apotheken voor volwassenen in het hele land toegankelijk te maken.

De Duitse overheid liep echter al snel tegen supranationale problemen aan, door Europese wetgeving die de legalisatie van recreatieve wiet verbiedt. Daarop besloot Duitsland zijn ambitieuze beleidsplannen bij te stellen. Het resultaat: een hoopvol tweestappenplan om het bezit en de kweek van wiet toch toe te staan.

De Duitse overheid tempert hooggespannen verwachtingen

Hoewel de aanvankelijke hervorming van het cannabisbeleid onsuccesvol bleek, bedachten Duitse ministers een plan B om beter aan de eisen van de Europese Commissie te voldoen. De Duitse ministers hopen met dit plan, dat alsnog tamelijk progressief is, kaderbesluiten^[2] van de EU te omzeilen die van de lidstaten eisen dat ze de verkoop van drugs bestrijden. En gezien het feit dat het landen als Malta is gelukt de legalisatie van recreatieve wiet te realiseren, maakt Duitsland een goede kans!

Maar hoe ziet de afgezwakte variant van dit oorspronkelijke plan er dan uit? De eerste fase betreft de beperkte toegang tot legale wiet via cannabis social clubs, zoals in Spanje. Elke club behelst een maximum van vijfhonderd leden, die allemaal het Duitse staatsburgerschap moeten hebben. De leden, die minimaal 21 jaar oud moeten zijn, krijgen het recht om legaal maximaal 25g wiet per dag en maximaal 50g per maand te kopen. Duitsers in de leeftijdscategorie 18–21 jaar, kunnen maximaal 30g per maand aanschaffen.

Hoewel het een grote stap is, werken de toekomstige Duitse clubs wel iets anders dan die in bijvoorbeeld het zonnige Barcelona. Het grootste verschil zit hem in het feit dat Duitse klanten geen mogelijkheid krijgen om ergens legaal binnen koffie te drinken en een joint te roken. De Duitse clubs zijn alleen bedoeld als afhaalpunt, dus niet als rookruimte. De exacte tijdlijn is vooralsnog onduidelijk, maar volgens minister Lauterbach zullen Duitse burgers eind 2023 toegang tot social clubs hebben.

Daarbij gelden ook bepaalde beperkingen als het om openbare plaatsen gaat. Zo is het niet toegestaan om in de buurt van een school of kinderdagverblijf te blowen, of voor 20.00 uur in voetgangersgebied.

Naast het nieuwe cannabis club model krijgen Duitse volwassenen het recht om voor recreatieve doeleinden zelf maximaal drie vrouwelijke wietplanten tegelijk te kweken.

De tweede fase heeft betrekking op een vijf jaar durende periode waarin een aantal steden de mogelijkheid krijgt om speciale shops een licentie voor de verkoop van wiet te geven. Tot dusver zijn de plaatsen en ingangsdata nog onbekend, maar Lauterbach is van plan om de tijdlijn tijdens het zomerreces te verduidelijken.

Een belangrijk aspect van de tweede fase is volgens Minister van Landbouw Cem Özdemir het opzetten van een nationale toeleveringsketen waarbij cannabis aan verschillende bedrijven in het land wordt geleverd.

Ondanks deze koerswijziging van een bijna geslaagde, wijdverspreide legalisatie naar een meer gereguleerde en gestuurde opzet, lijkt de cannabiswetgeving in Duitsland hiermee nog steeds een van de meest liberale in de Europese geschiedenis te worden.

Toch moeten Duitsers nog niet al te enthousiast worden. Het bezit van wiet en hasj is namelijk nog altijd een overtreding van de drugswetgeving en daarmee illegaal^[3]. En zelfs als de wetswijzigingen tegen het eind van het jaar ingaan, zullen burgers nog geduld moeten hebben voordat ze in het openbaar wiet mogen gebruiken en thuis hun eigen planten kunnen kweken.

Bekendmaking wetsvoorstel voor de legalisatie van wiet in 2022

De koerswijziging van de Duitse beleidsbepalers lijkt voor sommigen misschien uit de lucht te komen vallen. Toch waren politici zich al lang bewust van deze mogelijkheid. In oktober 2022 presenteerde Minister Lauterbach namelijk al een gedetailleerd plan voor wetgevers die als richtlijn kon dienen bij het opstellen van een wetsvoorstel. Omdat er rekening moest worden gehouden met het feit dat goedkeuring van de EU nodig is, besloot de regeringscoalitie de volgende bijzonderheden^[4] op te nemen in de beoogde beleidswijzigingen:

• Bezit: volgens de oorspronkelijke richtlijnen zouden volwassenen van boven de 18 jaar in zowel private als publieke ruimtes maximaal 30g wiet voor persoonlijk gebruik mogen bezitten, ongeacht het THC-gehalte.
• Kweek: de overheid wil de verkoop van zaden reguleren en burgers de kans geven om thuis maximaal drie vrouwelijke planten te kweken, mits deze afgeschermd van kinderen zijn.
• Bevoorrading: Duitsland zou een eigen toeleveringsketen voor cannabis moeten opzetten, met het oog op kwaliteitscontrole en het bestrijden van de zwarte markt. Daarbij zou het land een bloeiende nieuwe landbouwsector moeten oprichten en de import van buitenlandse wiet moeten voorkomen.
• Marketing: producten moeten een neutrale verpakking krijgen met daarop het THC en CBD percentage vermeld.
• Belasting: de belasting op cannabisproducten dient aan het THC-gehalte gekoppeld worden.
• Internationale verklaring: rekening houdend met de obstakels van de Europese Commissie, stelde de Duitse regering een verklaring op om te bewijzen dat legalisatie zou bijdragen aan bescherming van de jeugd en bestrijding van drugshandel.

Duitse legalisatie van wiet: belangrijke momenten in 2019

Veel van de recente Duitse beleidsveranderingen vloeien voort uit inspanningen in 2019. Sinds die tijd heeft de overheid verschillende beperkingen versoepeld en heeft een aantal politici tot hervorming opgeroepen. Sommigen pleitten voor decriminalisering, terwijl anderen zich voor legale recreatieve wiet hard maakten. Een jaar later, in 2020, gaf de Duitse regering apotheken toestemming om medicinale wiet te verstrekken.

Artsen begonnen in 2016 al met het voorschrijven van wiet

In 2016 kregen burgers in Duitsland al meer toegang tot wiet, toen de overheid artsen de mogelijkheid gaf om patiënten met bepaalde ziektes medicinale wiet voor te schrijven^[5]. Dankzij deze wet mochten mensen met multiple sclerose, chronische pijn en kanker cannabis gebruiken om hun symptomen te verlichten.

Duitsland was in 2007 een van de eerste landen die medicinale wiet legaliseerde

De eerste stap in de Duitse legalisatie van wiet werd in 2007 gezet. Het was misschien geen ingrijpende hervorming, maar toch was het baanbrekend toen het Duits federaal instituut voor geneesmiddelen en medische producten cannabisgebruik voor therapeutische doeleinden goedkeurde. Daarmee was het een van de eerste Europese landen die medicinale cannabis legaliseerde en zo de weg vrijmaakte voor een liberaler beleid.

Wiet in Duitsland: de decriminalisering begon al in 1994

Toch was er voor het begin van het nieuwe millennium in Duitsland al sprake van een progressief cannabisbeleid. Terwijl er in grote delen van de wereld nog strenge wetgeving van kracht was, werd het bezit van kleine hoeveelheden hasj en wiet in 1994 door het hoogste Duitse gerechtshof gedecriminaliseerd^[6]. Dankzij deze uitspraak konden burgers die betrapt werden op het bezit van maximaal 6g rekenen op een boete in plaats van een celstraf. Dit markeerde het begin van de opheffing van het cannabisverbod dat al sinds 1929 in Duitsland van kracht was.

Duitsland: de toekomst ziet er rooskleurig uit

Verschillende politici van de Duitse coalitiepartij zetten zich in voor het nieuwe cannabisbeleid. Ondanks de barrières van de EU hebben ze een pragmatische houding en koesteren ze de ambitie om een voorbeeld voor de rest van Europa te worden. En zelfs met de recente tegenslagen wisten ze een plan op te stellen dat voorziet in de oprichting van cannabis social clubs, legaal bezit en recreatief gebruik, plus thuiskweek!

De motivatie voor deze beleidsverandering komt voort uit het feit dat bepaalde ministers inzien dat de huidige wetgeving niet werkt. De federale Minister van Justitie Marco Buschmann, voorstander van een nieuw wietbeleid, zegt: "Het cannabisverbod criminaliseert talloze mensen en zorgt dat ze in handen van criminele organisaties vallen, wat een zware wissel op de werklast van politie en justitie trekt."

Landbouwminister Özdemir spreekt ook over onzinnige beleidsmaatregelen uit het verleden en merkt op dat "het gebruik van wiet een sociale realiteit is. Een decennialang verbod heeft daarvan weggekeken en bovendien problemen veroorzaakt. Dat alles ten koste van de jeugd, de gezondheid van gebruikers en wetshandhavingsinstanties."

Het nieuwe cannabisbeleid benaderen de Duitse politici vanuit verschillende perspectieven. Ze onderstrepen daarbij dat het verbod de capaciteit van de politie heeft opgeslokt en heeft geleid tot een zwarte markt, waar jongeren makkelijk toegang toe hebben. Met de veranderingen die voor 2023 gepland staan, zal Duitsland een geweldig voorbeeld zijn voor de rest van Europa en daarbuiten.