Anatomie van de Cannabisplant: van de Onderkant tot de Top

---

Het lijdt geen twijfel dat wiet een van de mooiste planten ter wereld is, van haar glinsterende trichomen en kenmerkende bladeren tot haar ingewikkelde wortelstelsel. Veel kwekers bezoeken hun kweekruimte regelmatig om hun teelt met ontzag te aanschouwen.

Hoewel de toppen terecht de meeste aandacht opeisen, heeft elk onderdeel van deze plantensoort een cruciale en interessante functie. Als kweker helpt het om je te verdiepen in de anatomie van de cannabisplant. Zo ontwikkel je een oog voor wat jouw plant nodig heeft, waar het minder van vereist en wanneer je moet oogsten.

Lees onze uitgebreide gids hieronder en bekijk de cannabisplant als nooit tevoren.

MYCORRHIZAE

Hoewel ze genetisch niet tot de wietplant behoren, vormen mycorrhizae een wederzijds voordelige relatie met cannabis-wortels, die beide soorten helpt overleven en gedijen. Deze schimmels komen overal in de natuur voor en hebben een fascinerende verbintenis met tot wel 90% van de plantensoorten. 

FUNCTIE

Mycorrhizae onderhouden een evenwichtige relatie met cannabisplanten. Deze soorten vormen netwerken van dunne, haarachtige draden in de aarde — mycelium — en produceren enzymen om organisch materiaal af te breken.

Nadat het voedingsstoffen heeft afgebroken in het substraat, neemt het mycelium deze op en transporteert het de nutriënten naar de planten. Aangezien cannabis-wortels zelf niet over deze indrukwekkende functie beschikken, sluiten ze een “overeenkomst” met het mycelium. Op die manier krijgen ze toch toegang tot deze voedingsstoffen. Planten maken daarbij tijdens de fotosynthese suikers aan en transporteren veel van deze moleculen richting de wortels. Daar wisselen ze deze energierijke exsudaten in voor de voedingsstoffen die ze nodig hebben voor belangrijke fysiologische functies.

Mycorrhizae dienen uiteindelijk als een verlengstuk van het wortelstelsel. Ze breken niet alleen organisch materiaal af om voedingsstoffen vrij te geven, maar halen deze belangrijke moleculen ook van plekken waar de planten anders niet bij kunnen. Al met al spelen mycorrhiza-schimmels een fundamentele rol bij de plantenvoeding, het bodemleven en de bodemchemie.

LOCATIE

Deze fusie tussen de plant en schimmels vindt plaats in de rizosfeer of wortelzone. Het mycelium vormt een schedeachtige structuur rond de wortelpunt en beschermt plantencellen en de wortelschors. Schimmeldraden — slierten van mycelium — strekken zich uit in de aarde, waar ze organisch materiaal afbreken en zelfs planten met elkaar verbinden. Op die manier vormen ze een biologisch netwerk.

ZO BEVORDER JE DE PRODUCTIE VAN MYCORRHIZAE

Mycorrhizae komen van nature voor in veel bodemsoorten. Er bestaan echter talloze soorten mycorrhiza-schimmels. Om het meeste uit deze synergistische relatie te halen, kun je beproefde schimmelproducten toevoegen bij het planten of verplanten.

ZADEN

Zonder zaden zou er simpelweg geen cannabis zijn. Deze kleine levenspakketjes geven DNA door aan de volgende generatie om de komende jaren oogsten te verzekeren.

FUNCTIE

Na bevruchting beginnen vrouwelijke wietplanten een enkele cel of zygote te vormen. Al snel deelt deze cel zich tot twee cellen en daarna vier. Zo verdubbelen ze snel in aantal. Na aanzienlijke cellulaire vermenigvuldiging vormt het zaadje een multicellulaire structuur in de vorm van een embryo.

Deze structuur bestaat uit een embryonale wortel - de kiemwortel - en twee zaadlobben. Wanneer planten in de natuur of door mensenhanden hun zaden verspreiden, kiemen deze zaadjes, mits de omstandigheden goed zijn. Ze hebben een behoorlijk vochtige en relatief donkere omgeving nodig om te ontspruiten.

LOCATIE

Wietzaadjes ontstaan in de toppen en beginnen hun leven in een druppelvormige behuizing die een behaard schutblad vormt. Zodra het rijp is, opent dit omhulsel zich en komt er een hard bruin zaadje tevoorschijn.

MANIEREN OM WIETZAADJES TE VERZORGEN

Het harige omhulsel houdt de wietzaadjes veilig tot ze klaar zijn om vrijgelaten te worden uit de toppen. De kweker moet er gedurende die tijd voor zorgen dat de planten genoeg water en voeding krijgen.

Oogst de zaden pas wanneer ze volledig rijp zijn. Jongere zaadjes zijn klein en lichtbeige van kleur. Oudere zaden zijn groot, donkerbruin en vaak voorzien van een streepjespatroon. Verwijder deze zaadjes handmatig en bewaar ze in een luchtdicht zakje of weckpot.

WORTELS

De wortels vormen een essentieel onderdeel van de anatomie van de cannabisplant. Het wortelstelsel is er namelijk om planten te ondersteunen en gehydrateerd te houden. Bovendien heeft het ook nog andere complexe en cruciale functies.

FUNCTIE

Cannabis-wortels vervullen talloze functies die essentieel zijn voor planten. Zo nemen ze water op om voedingsstoffen te transporteren en slaan ze voeding op. Heb je je planten ooit stormachtig noodweer zien doorstaan? Daarvoor mag je het wortelnetwerk bedanken.

De wortels dienen tevens als communicatieplatform, waarmee planten de microbiële wereld van de rizosfeer kunnen bereiken. Het wortelstelsel neemt vrij zwevende voedingsstoffen op uit de aarde, maar veel nutriënten zitten ook opgesloten in organisch materiaal. Er zijn gunstige organismen nodig, zoals bacteriën, schimmels en wormen, om deze moleculen vrij te maken.

Tijdens de fotosynthese maken planten suikers aan en veel van deze zoete stoffen komen vrij in de rizosfeer middels de wortels. Deze suikers trekken bacteriën aan die zich rond de wortelzone bevinden. Dergelijke bacteriën verwerken voedingsstoffen en geven ze af in een vorm die de wortels kunnen opnemen. Ook ruilen planten suikers met mycorrhiza-schimmels (hierboven vermeld), levensvormen die organisch materiaal kunnen afbreken.

De wortels van planten kunnen we dus beschouwen als een soort baas van een microbiële boerderij. Ongelooflijk toch?

LOCATIE

De wortels bevinden zich onderaan de steel. Ze strekken zich uit tot in de aarde en vormen een nauw verbonden netwerk van slierten die planten veilig, gehydrateerd en goed gevoed houden.

WORTELKROON

De steel ontspruit uit het bovenste deel van het wortelstelsel, ook wel de wortelkroon genoemd. Dit gedeelte verschilt anatomisch van de rest van de wortels. Met de verandering van wortel naar steel is er op dit punt sprake van een verschuiving in het vasculaire systeem. Wortelkronen moeten ook licht blootgesteld worden aan zuurstof, een ander cruciaal element voor het plantenleven.

MANIEREN OM CANNABIS-WORTELS TE VERZORGEN

Vaak hebben problemen met wortels te maken met het bewateren. Overbewatering leidt tot slechte opname van water en voeding, maar ook tot wortelrot. Door te weinig water sterven je planten echter af terwijl ze voedingsstoffen proberen op te nemen.

Vaak kun je met je vinger in de aarde het vochtgehalte beoordelen. Geef je cannabisplanten pas water zodra de bovenste 3cm droog aanvoelt. Ook kun je de wortels verzorgen door middel van luchtsnoeien. Kweek je cannabis bijvoorbeeld in potten van textiel. Zo kunnen je planten een dichte en beluchte wortelmassa ontwikkelen.

DINGEN OM REKENING MEE TE HOUDEN BIJ CANNABIS-WORTELS

Wietplanten krijgen last van verstrikte wortels, wanneer ze in een te kleine pot groeien. Dit kan leiden tot voedingstekorten en wankele, onderontwikkelde planten. Vergeet dus niet om op tijd te verpotten naar het juiste formaat pot.

Wortels zijn niet de enige bewoners van de aarde. Ze delen hun woonruimte met miljoenen microben. Hoewel een aantal van deze wezentjes vriendelijk is, kunnen andere juist schade aanrichten. Zo is Pythium een ziekteverwekker die de wortels kan aantasten en zelfs volledige planten kan laten afsterven. Daarom is het belangrijk te leren hoe je jouw kweekmedium vrij van deze ziekte houdt.

WAT KUN JE NA HET OOGSTEN DOEN MET CANNABIS-WORTELS?

Wacht even! Voordat je de wortels op de composthoop gooit, eerst wat over hun indrukwekkende voordelen. Cannabis-wortels bevatten een scala aan chemicaliën^[1] die al eeuwenlang (zo niet millennia) in verschillende culturen gebruikt worden om thee en tincturen te maken.

De alkaloïden die in de wortels zitten, zijn echter niet voor iedereen geschikt. Raadpleeg dus je huisarts voordat je een pot wortelthee zet.

ZAADLOBBEN

Deze kleine blaadjes zijn het eerste teken van groei na het kiemen. Ze komen uit de aarde tevoorschijn als twee kleine blaadjes, hoewel er soms ook sprake is van drie. Deze structuren nemen de leiding in het proces van fotosynthese en de vroege zaailingfase.

De eerste bladeren ontstaan vanuit het midden van de zaadlobben. Naarmate de plant ouder wordt, worden de zaadlobben geel van kleur. Ze sterven vervolgens af en vallen op de aarde.

STEEL

De steel van wiet biedt bovengrondse ondersteuning en ruimte aan de knopen en takken. Dankzij deze kern groeien cannabisplanten rechtstreeks omhoog, waaruit zijwaarts takken ontstaan. 

FUNCTIE

De steel geeft de plant structuur en vorm. Het geeft bladdragende takken ondersteuning en maakt fotosynthese in de bladeren mogelijk. Ook bevat de steel xyleem. Dit is plantenweefsel dat water transporteert van de wortels naar alle andere delen van de plant.

VORM

De steel van cannabis is stijf en stevig. Hij groeit rechtstreeks omhoog en kan vrij groot worden. Sommige grotere sativasoorten ontwikkelen een grotere steel die meer weg heeft van hout dan van zacht plantenweefsel.

KUN JE STELEN TRAINEN?

Veel telers toppen hun planten en creëren twee hoofdstelen met behulp van technieken als main-lining. Bij andere methodes, zoals LST, stuurt men de steel zo dat deze parallel aan de aarde gaat groeien. Dit zorgt ervoor dat elke tak omhoog schiet. Het trainen van de steel biedt veel voordelen, waaronder een betere productiviteit, lichtblootstelling en beluchting.

WAT KUN JE NA DE OOGST DOEN MET DE STELEN VAN WIET?

Geloof het of niet, de stelen van wiet bevatten een kleine hoeveelheid cannabinoïden. Dit betekent dat ze meer waard zijn dan een plek op de composthoop. Je kunt stelen gebruiken om concentraten, thee, THC-boter en zelfs een cannabishoudende drank te maken.

TAKKEN

Zonder takken zouden wietplanten als het ware een stok zijn. Deze scheuten vormen een dicht bladerdak dat vol komt te zitten met harsrijke toppen.

FUNCTIE

Takken spelen een ondersteunende rol. Ze steken uit de hoofdsteel en bieden structuur aan de bladeren om te fotosynthetiseren. De takken bevatten ook xyleem en verplaatsen water en voedingsstoffen naar de blaadjes en toppen.

LOCATIE

Takken ontspringen vanuit de hoofdsteel. Ze bevinden zich vanaf ongeveer de voet van de plant tot aan de top.

KNOPEN EN INTERNODES

Knopen zijn de punten waarop de takken samenkomen met de hoofdsteel. Op deze belangrijke anatomische plaatsen ontstaan cannabistoppen. De delen tussen de knopen noemen we internodes.

KUN JE TAKKEN TRAINEN?

Net zoals stelen, kun je ook de takken trainen om oogsten te verhogen en de algehele structuur van de plant te verbeteren. Met supercroppen weten telers deze resultaten te behalen, hoewel dit soms riskant is. Leer hier hoe je gebroken stelen herstelt, mocht het fout gaan.

WAT KUN JE NA HET OOGSTEN DOEN MET CANNABISTAKKEN?

Takken bevatten weinig cannabinoïden en hebben een vergelijkbare textuur als de steel. Gebruik ze op dezelfde manier als stelen om thee, extracten en zelfs mulch te maken.

WAAIERBLADEREN

Deze grote bladeren helpen planten zoveel mogelijk energie te produceren en stellen ze tevens in staat om te ademen.

FUNCTIE

Waaierbladeren zijn het grootste type blad van cannabisplanten. Ze zijn onmiddellijk te herkennen en de drijvende kracht achter de fotosynthese. Ook bevatten ze kleine openingen die stomata (huidmondjes) worden genoemd die bijdragen aan de transpiratie en CO₂-opname.

LOCATIE

Waaierbladeren bevinden zich op alle takken die uit de hoofdsteel ontspruiten.

VORM

De waaierbladeren van wiet variëren, afhankelijk van de morfologie van een specifieke soort. Sativa-dominante soorten hebben vaak bladeren met negen dunne vingers. Een indica-blad is echter vaak voorzien van zeven bladvingers die breder zijn. Ruderalis heeft daarentegen kleine waaierbladeren met slechts vijf vingers. Daarvan zijn er twee een stuk kleiner en meer rond de bladstengel gepositioneerd.

WAT CANNABISBLADEREN JE KUNNEN VERTELLEN

Ervaren telers kijken naar de waaierbladeren om in te schatten hoe gezond hun planten zijn. Verkleurde, verwelkte of gekrulde bladeren kunnen een indicatie geven van welke voedingsstoffen ontbreken, maar ook of een plant te veel of juist te weinig water heeft gekregen.

KUN JE WAAIERBLADEREN TRAINEN?

Het verwijderen van waaierbladeren — ontbladering — is erg gebruikelijk onder telers. Het verwijderen van onnodige bladeren verbetert de doorluchting, lichtblootstelling en verlaagt de kans op schimmel. 

WAT KUN JE NA HET OOGSTEN DOEN MET WAAIERBLADEREN?

Waaierbladeren zijn na de toppen het voornaamste materiaal dat cannabisplanten opleveren. Ze bevatten een kleine hoeveelheid cannabinoïden. Je kunt ze daarbij gebruiken voor het maken van:

• Hasj
• Extracten
• Tincturen
• Thee
• Verse smoothies
• Salades

SUIKERBLAADJES

Wanneer je jouw geliefde cannabistoppen bekijkt, zie je dat ze omringd zijn door kleine, stekelige blaadjes. Dit zijn de suikerblaadjes. Hoewel deze klein zijn, zijn ze net zo belangrijk als hun grotere tegenhangers. 

FUNCTIE

Suikerblaadjes zijn als het ware biologische zonnepanelen en zorgen eveneens voor fotosynthese. Ze groeien uit rijpe toppen en zijn een soort lokale suikerfabriekjes.

LOCATIE

Suikerblaadjes steken uit de cannabistoppen. Sommige variëteiten bevatten nauwelijks van deze blaadjes, bij andere soorten zitten de toppen er vol mee.

VORM

Suikerblaadjes zijn puntig en lang, bijna in de vorm van een speerpunt.

WAT KUN JE NA HET OOGSTEN DOEN MET SUIKERBLAADJES?

Suikerblaadjes danken hun naam aan de ijzige, suikerachtige laag waarmee ze bedekt zijn. De trichomen die verantwoordelijk zijn voor dit glinsterende uiterlijk, maken indrukwekkende gehaltes cannabinoïden aan. Niet zoveel als de toppen, maar meer dan alle overige delen van de plant. Na het knippen van je wiettoppen, kun je de suikerblaadjes gebruiken voor het maken van:

• Bubblehasj
• Wietboter
• Kief

KNIPPEN

Nadat je je toppen geoogst hebt, heb je een snoeischaartje nodig om alle suikerblaadjes te verwijderen en mooie wiettoppen te krijgen. Je hebt twee opties: Je kunt ze meteen knippen, ook wel nat knippen genoemd, of wachten tot ze droog zijn.

TOPPEN

Cannabistoppen: de belangrijkste reden dat telers zaden in de grond stoppen. Deze sterke bloemen bevatten de fytochemicaliën waar kwekers naar op zoek zijn — van de psychoactieve cannabinoïden tot smaakvolle terpenen.

FUNCTIE

Cannabistoppen zijn de voortplantingsorganen van vrouwelijke planten. Ze hebben een structuur die, na bevruchting door pollen, zaden begint te vormen.

LOCATIE

Cannabistoppen ontstaan bij de knopen van de stelen en takken.

MANNETJES, VROUWTJES EN HERMAFRODIETEN

Uiteraard zijn niet alle planten vrouwtjes. Mannelijke planten maken geen toppen aan. In plaats daarvan produceren ze stuifmeelzakjes die openbarsten en pollen in de lucht verspreiden. Zodra dit op vrouwelijke toppen terechtkomt, raken deze bevrucht en beginnen ze zaden te vormen.

Hoewel cannabis zich kenmerkt door mannelijke en vrouwelijke planten, hebben sommige exemplaren zowel mannelijke als vrouwelijke voortplantingsorganen. Dit kan veroorzaakt worden door omgevingsstress of genen. Deze planten noemen we hermafrodieten.

POPCORNTOPPEN

Wiettoppen kweken verloopt niet altijd volgens plan. Genen, zwakke lichtblootstelling en andere omgevingsfactoren kunnen leiden tot kleinere en inferieure “popcorntoppen”. Je doet er dus verstandig aan om te leren hoe je dit voorkomt.

WAT KUN JE NA HET OOGSTEN DOEN MET CANNABISTOPPEN?

Je kunt de cannabinoïden uit cannabistoppen op elke mogelijke manier benutten. Experimenteer met onderstaande methodes om jouw favoriet te ontdekken:

• Roken
• Vapen
• Extracten
• Olie
• Edibles
• Thee

KELKEN

Wiettoppen lijken misschien een compleet geheel te vormen, maar bestaan in feite uit meerdere kleine onderdelen, waaronder de kelk.

FUNCTIE

Deze druppelvormige structuur beschermt de voortplantingsorganen van vrouwelijke toppen. De kelk bevindt zich aan de onderkant van de top en trekt zich terug naarmate deze begint te rijpen. Aanvankelijk zie je kelken verschijnen in de vorm van beginnende aanwas, net voor de bloei.

LOCATIE

Kelken ontstaan in de knopen, tijdens de overgang van de vegetatieve fase naar het bloeistadium.

STAMPERS EN STIGMA’S

Stampers en stigma’s behoren ook tot de microstructuren die de cannabistoppen vormen. 

FUNCTIE

Stampers zijn een geslachtsdeel van de cannabistoppen, voorzien van een zaadknop met twee uitstekende stigma’s.

Stigma’s zijn haarachtige structuren die uit de bloemkelk puilen en aan de lucht worden blootgesteld. Ze staan rechtop, in de hoop dat er stuifmeelkorrels hun kant op vliegen.

WAT JE KUNT AFLEIDEN VAN DE STAMPERS EN STIGMA’S

Telers kunnen naar de kleur van de stampers kijken om te bepalen hoe rijp hun cannabisplant is. Jonge toppen bevatten eerst witte, ietwat groenachtige haren die later dieporanje, bruin of rood worden wanneer de wiettoppen oogstrijp zijn.

Je kunt de stampers ook inspecteren om te zien of een mannetje je plant bestoven heeft. Gebruik hiervoor een pincet en trek hiermee het schutblaadje bij de voet van de structuur een beetje terug.

TRICHOMEN

Het zijn de trichomen die wiet zo uniek maken. Deze klieren produceren alle fytochemicaliën die geleid hebben tot de teelt van cannabis in vrijwel elk land ter wereld.

FUNCTIE

Trichomen zijn kleine, paddenstoelvormige klieren die het oppervlak van de wiettoppen en bladeren bekleden. Ze maken hars aan die rijk is aan cannabinoïden, terpenen en flavonoïden. In de natuur produceren planten deze secundaire metabolieten om zichzelf te beschermen tegen plagen en hitte. De hars zorgt er tevens voor dat stuifmeel aan de toppen blijft plakken.

De magie vindt plaats in de bolvormige trichoomkop. Hier worden hoge gehaltes THC, CBD en terpenen als myrceen, caryofylleen en pineen geproduceerd. Trichomen maken uiteenlopende concentraties van deze fytochemicaliën aan, afhankelijk van de soort.

KUN JE TRICHOMEN TRAINEN?

Je kunt ze niet echt “trainen”, maar wel beïnvloeden. Kwekers kunnen het gehalte trichomen op een aantal manieren bevorderen. Bijvoorbeeld middels genetische selectie, het aanpassen van de aarde, verlichting en gecontroleerde stress.

WAT JE KUNT AFLEIDEN VAN CANNABISTRICHOMEN

Los van het feit dat ze laten zien hoe sterk een top zal worden, helpen trichomen je ook bij het bepalen van de oogsttijd. Transparante trichomen geven aan dat de toppen nog jong en onvolwassen zijn. Na verloop van tijd krijgen ze een ondoorzichtig, melkachtig uiterlijk. Wanneer ze voornamelijk melkachtig zijn, met enkele amberkleurige trichomen, is het tijd voor de oogst.

WAT KUN JE NA HET OOGSTEN DOEN MET TRICHOMEN?

Je kunt trichomen losmaken van de toppen om krachtige concentraten te maken. Deze leveren intensere effecten en superieure smaken op. Je kunt trichomen gebruiken voor het maken van:

• Charas
• Kief
• Hasj